Paweł Zawadzki stypendystą MKiDN
Paweł Zawadzki kierownik organizacyjny Zespołu Folklorystycznego Wielkopolanie otrzymał stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na projekt budowy regionalnych instrumentów ludowych, mający na celu kultywowanie i popularyzację zanikających tradycji wielkopolskich. Jego głównym zadaniem jest odtworzenie historycznego instrumentu znanego jako serby, który był trójstrunowym instrumentem smyczkowym szeroko rozpowszechnionym na terenach Wielkopolski do czasu pojawienia się skrzypiec fabrycznych w drugiej połowie XIX wieku.
Serby były powszechnie używane w karczmach oraz podczas ślubów, wesel i zabaw wiejskich. Niestety, instrument ten obecnie już nie istnieje, a jedynie mazanki, które są praktykowane wyłącznie na zachodniej Wielkopolsce, stanowią pozostałość po nim. Warto zaznaczyć, że tradycyjna kapela dudziarska składała się z dud wielkopolskich i instrumentu smyczkowego (serbów, skrzypic lub mazanek). Skrzypce fabryczne zastąpiły te instrumenty poprzez dodanie sztucznego progu skracającego struny, co spowodowało, że nazwano je “skrzypcami przewiązanymi”. Mimo że skrzypce te są dziś uznawane za tradycyjne, ich historia nie sięga tak daleko w przeszłość jak historia dud wielkopolskich. W związku z tym istnieje potrzeba odtworzenia serbów, aby umożliwić kontynuację i współgranie z dudami wielkopolskimi zgodnie z historyczną tradycją.
Projekt składa się z dwóch równoległych etapów. Pierwszy etap to badania terenowe, które obejmują wizyty w lokalnych i krajowych ośrodkach muzealnych, warsztatach twórców instrumentów ludowych, bibliotekach i archiwach. Celem tych badań jest pozyskanie wiedzy na temat konstrukcji instrumentu i metod jego wytwarzania. W tym etapie podejmowane są również działania konstrukcyjne, które umożliwiają zgłębienie kwestii dotyczących doboru materiałów, narzędzi, metody obróbki i praktyki warsztatowej.
Drugi etap projektu to konstrukcja instrumentu na podstawie zebranych danych naukowych. Dzięki badaniom terenowym i konstrukcyjnym będzie możliwe zbudowanie w pełni funkcjonalnego instrumentu, który będzie oparty na autentycznych informacjach na temat jego konstrukcji. Okres realizacji stypendium, który wynosi 9 miesięcy, jest wystarczający, aby zrealizować wszystkie założenia projektowe, biorąc pod uwagę złożoność zagadnienia.
Przyznanie stypendium Pawłowi Zawadzkiemu jest argumentowane kilkoma czynnikami. Po pierwsze, projekt wspiera Wielkopolskie Tradycje Dudziarskie, które zostały wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO. Po drugie, projekt ten przyczynia się do ożywienia i uatrakcyjnienia narodowych tradycji muzycznych poprzez poszerzenie instrumentarium regionalnego. Ponadto, stypendium umożliwia wsparcie jednego z nielicznych warsztatów budowniczych młodego pokolenia w dalszym rozwoju.
W trakcie realizacji etapu konstrukcyjnego, Paweł Zawadzki wykorzysta tradycyjne techniki budowy instrumentów regionalnych. Będzie opierał się na doświadczeniu i umiejętnościach zdobytych podczas współpracy z Mistrzami lokalnych tradycji budowniczych. Stypendysta planuje wykonać serby przy użyciu tradycyjnej metody rzeźbienia całego instrumentu w jednym kawałku drewna, która charakteryzuje twórczość ludową. Stosowanie tradycyjnych metod gwarantuje kontynuację przekazu o charakterze ludowym i regionalnym oraz zachowanie unikalnego charakteru powstałego dzieła.
W ramach badań terenowych planuje się przeprowadzenie swobodnych wywiadów, które pozwolą na zdobycie szerokiej gamy informacji na temat metod wytwarzania instrumentów. Ponadto, przeprowadzona zostanie analiza i krytyka źródeł literaturowych, mająca charakter pomocniczy i stanowiąca punkt wyjścia dla dalszych badań. Dzięki tym metodom możliwe będzie ujawnienie braków w obecnym stanie wiedzy oraz generowanie nowej wiedzy na temat budowy i wytwarzania serbów.
Dzięki temu stypendium Paweł Zawadzki będzie mógł przyczynić się do ocalenia i promowania zanikających tradycji wielkopolskich poprzez odtworzenie serbów. Jego praca pozwoli na kontynuację i ożywienie historycznej tradycji muzycznej, wpisując się w wysiłki mające na celu zachowanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego kraju.
PZ
Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
