Strój z Dąbrówki Wielkopolskiej

Strój z Dąbrówki WielkopolskiejStroje z Dąbrówki Wielkopolskiej to tradycyjne i charakterystyczne ubiory noszone w II połowie XIX i na początku XX wieku przez ludność rodzimą Dąbrówki Wielkopolskiej i jej okolic. Obszar ten znajduje się obecnie w administracyjnych granicach województwa lubuskiego, ale pod względem etonograficznym jest terenem pogranicznym zachodniej Wielkopolski. Geograficznie obszar ten obejmuje ziemie położone między środkową Odrą, dolną Wartą, Nysą Łużycką i Bobrem i tworzy rodzaj pomostu pomiędzy Wielkopolską a Brandenburgią oraz między Pomorzem Zachodnim a Śląskiem.

Strój mężatki
Odświętny strój mężatki składał się z kilku elementów. Najbliższa ciału była bielizna: spódnik spodni i koszulka. Spódnik uszyty był z białego płótna, z tyłu w pasie marszczony, dołem natomiast ozdobiony wyrabianą fabrycznie koronką. Nieidoczną z wierzchu koszulkę szyto najczęściej z trzech różnych gatunków płótna. Dolna część – z grubego płótna lnianego, część górną – z cienkiego, a długie rękawy – z najdelikatniejszego rodzaju. Oprócz koszul z długim rękawem, używano również koszulek z krótkimi rękawami, sięgającymi do łokcia. Jedynymi zdobieniami obu rodzajów koszul były marszczenia rękawów, a niekiedy delikatny, biały haft na ramionach.
Kolejnym elementem stroju odświętnego był spódnik wierzchni. W Dąbrówce Wielkopolskiej i jej okolicach popularnych było kilka rodzajów spódnic, różnie nazwanych w zależności od techniki wykonania tkaniny i kroju. Noszono zatem szorc, suknie, watok, spódnik, derę. Dera była najczęściej spotykaną formą spódnika, noszonego przez kobiety po zamążpójściu. Inną częścią damskiego stroju był oplecek. Oplecek to nic innego, jak stanik czy gorset, spotykany w pozostałych regionach Wielkopolski. Mógł on stanowić oddzielną część ubioru mógł też być doszywany do spódnika. Do ich uszycia używano zatem bawełny lub tkanin półjedwabnych, w kolorach niebieskim, modrakowym, seledynowym czy purpurowym. Jedynymi ozdobami oplecka były taśmy i zygzakowato przyszyte sznureczki oraz wąskie wstążeczki. Zdobienia te umieszczano zwykle wzdłuż wycięcia wokół szyi oraz zapięcia oplecka, tj. metalowych haftek z przodu.
Na początku XX wieku w Dąbrówce Wielkopolskiej rozpowszechnił się jeszcze jeden wariant odzienia odświętnego, mianowicie suknie. W okresie międzywojennym stały się one wierzchnim ubiorem obrzędowym. Suknie takie szyto zwyczajowo z jednej tkaniny w jednolitym kolorze: zielonym, niebieskim lub bordowym. Górna część sukni przypominała oplecek, do którego doszyte zostały rękawy. Były one suto marszczone na ramionach, u dołu natomiast ozdabiano je biała koronką, różowym albo zielonym sznurkiem bądź kolorową tasiemką. Dolną część stanowiła szeroka spódnica z fałdami. Obie części, górna i dolna, stanowiły całość, zapinaną z przodu na haftki. Spódnik wierzchni zdobiła zapaska. Do stroju odświętnego obowiązywały zapaski szyte z jedwabiu, adamaszku lub batystu, zwykle w kolorach kontrastujących z opleckiem.
Do wszystkich odmian stroju kobiety zakładały kryziki, zwane kruzami. Odświętny charakter stroju akcentowały, zakładając naszyjnik złożony z kilku sznurów czerwonych korali. Innym charakterystycznym elementem stroju było kobiece nakrycie głowy. Typowym, a jednocześnie bardzo specyficznym przykładem jest czepiec, noszony przez gospodynie, określany jako kopka. Czepek taki składał się z denka i ślorki tworzących czapeczkę, która w części przytwarzowej wykończona była rurkowym paskiem tiulu. Część ta nazwana była dutkami. Oprócz nich kopka posiadała jeszcze ogonek. Był to rodzaj zdobienia, na które składała się sztywna tiulowa falbana, ułożona w fale i przyozdobiona białym haftem. Dekoracja tego typu ozdabiała tylną część kopki. Ogonki przy czepkach mężatek ozdabiano wąskimi wstążeczkami. Czepek po założeniu na głowę, wiązany był pod brodą. Rolę wiązadeł w wypadku mężatki spełniały wstęgi z malowanymi lub haftowanymi wzorami, najczęściej o kwiatowych motywach.

Strój obrzędowy panny – druhny
Spodnią część stroju stanowiła, jak zwykle bielizna. Składała się z białego, płóciennego, ozdabianego haftem spódnika spodniego oraz koszulki z delikatnej tkaniny, o długich rękawach, zapinanej z przodu, zdobionej jedynie marszczeniami mankietów. Następnie zakładano białą spódnicę z doszytym do niej opleckiem, utrzymanym najczęściej w intensywnym kolorze: czerwonym, zielonym lub niebieskim. Dodatkowo oplecek ozdabiano wzorzystymi taśmami i ząbkami. Do kompletu stroju należała oczywiście zapaska, uszyta z jedwabiu lub atłasu, zdobiona dołem zakładkami oraz koronką. Kolor zapaski nie mógł być przypadkowy – dobierano go zawsze na zasadzie kontrastu. Szyję młodej dziewczyny ozdabiał, podobnie jak w wypadku innych strojów, kryzik, wykonany z haftowanego tiulu i płótna oraz czerwone korale. Jeszcze jednym charakterystycznym, ważnym i bardzo malowniczym elementem zdobiącym głowę druhny, był wieniec nazwany inaczej bukietem Wykonany był ze sztucznych, kolorowych kwiatów, połączonych i usztywnionych drutem, przybrany szychem, kolorowymi bombkami, a po stronach zakończony różnobarwnymi kogucimi piórami. Na spięte w kok włosy zakładano kolorową wstążkę.

Strój kawalera i mężczyzny żonatego
Strój młodego chłopaka składał się z czarnych spodni z czerwonym lampasem, koszuli, czerwonej jaki, czarnych butów i kapelusza.
Wierzchnim nakryciem dojrzałych mężczyzn były sukmany. Od XIX wieku szyto je z czarnego sukna, ale wcześniej noszono sukmany wykonane z gorszych materiałów, np. z cajgu, a nawet płótna lnianego, i to głównie barwionego na kolor niebieski albo zielony. Krojem sukmana przypominała długi, sięgający do kostek płaszcz. Do stroju odświętnego na głowę zakładano czapkę z daszkiem. Nazywano ją maciejówką albo poznanianką, najczęściej bowiem kupowano ją w Poznaniu. Młodzi kawalerowie nosili czarne kapelusze z charakterystycznymi z przodu bukietami sztucznych kwiatów.

Podoba Ci się ten artykuł? Podziel się ze znajomymi: