M: Technika gry
Technika gry na mazankach, tradycyjnym instrumencie smyczkowym Wielkopolski, jest ściśle związana z ich konstrukcją oraz kontekstem kulturowym, w jakim były używane. Mazanki, charakteryzujące się niewielkimi rozmiarami (zwykle od 470 do 493 mm długości) i ze względu na brak wyodrębnionego podbródka instrument opierano je na lewym ramieniu lub klatce piersiowej.
Instrument wyposażony był w trzy struny, które początkowo wykonywano z naturalnych materiałów – dwie niższe struny z jelit, a najwyższą z jedwabiu. W późniejszym okresie struny te zastępowano materiałami stalowymi, co zwiększało ich trwałość. Strojenie mazanek odbywało się najczęściej w systemie kwintowym, z typową skalą f1 – c2 – g2. Strój ten był dostosowywany do kozła ślubnego lub czarnego, co nadawało grze odpowiedni kontekst harmoniczny i zapewniało spójność brzmienia zespołu. Warto podkreślić, że strój mazanek był wyższy od standardowego stroju skrzypiec, co nadawało instrumentowi charakterystyczny, przenikliwy dźwięk.
Technika smyczkowa wykorzystywana podczas gry na mazankach była specyficzna dla muzyki ludowej i dostosowana do prostoty konstrukcji instrumentu. Używany smyczek, zazwyczaj wykonany z drewna i końskiego włosia, różnił się od smyczków skrzypiec klasycznych zarówno konstrukcją, jak i techniką gry. Gracz trzymał smyczek nisko, blisko punktu kontaktu z instrumentem, co pozwalało na akcentowanie rytmiczne. Charakterystyczne dla tego stylu były szybkie przebiegi, proste ornamenty oraz rytmiczne akcenty, które odpowiadały melodyce i rytmice tańców ludowych, takich jak polki, wiwaty czy oberki.
Typowym elementem gry były dwudźwięki oraz unisonowe prowadzenie melodii, co nadawało brzmieniu mazanek specyficzny, rustykalny charakter. W połączeniu z ich wysokim i przenikliwym brzmieniem mazanki pełniły funkcję melodyczną w zespołach ludowych, często prowadząc linię melodyczną w utworach tanecznych i obrzędowych.
Styl wykonawczy na mazankach charakteryzował się prostotą i energią, co wynikało z ich użycia w kontekście ludowych zabaw i obrzędów. Improwizacyjny charakter gry, połączony z rytmicznością i spontanicznością, wpisywał się w praktyki wykonawcze muzyki tradycyjnej, w której komunikatywność i dynamika były kluczowe. Przenikliwe brzmienie instrumentu doskonale sprawdzało się podczas występów na świeżym powietrzu, gdzie mazanki musiały współbrzmieć z innymi instrumentami ludowymi, takimi jak dudy.
Podsumowując, technika gry na mazankach stanowi harmonijne połączenie prostoty konstrukcyjnej instrumentu z wymaganiami praktyki ludowej. Wpisana w szerszy kontekst muzyki tradycyjnej Wielkopolski, cechuje się dostosowaniem do repertuaru obrzędowego oraz tanecznego, a jej unikalne cechy, w tym wyższy od skrzypiec strój, czynią mazanki istotnym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego.
Zrealizowano przy pomocy środków budżetu Województwa Wielkopolskiego.