Strój Krakowiaków Wschodnich

Obszar zamieszkały przez Krakowiaków obejmuje sporą część dorzecza górnego lewego brzegu Wisły, a więc na zachodzie część pasma jury krakowsko-częstochowskiej, południową część wyżyny małopolskiej z niecką Nidy, a na wschodzie po obu brzegach Wisły zachodnią cześć kotliny wiślańsko-sańskiej, zwanej też kotliną krakowska-sandomierską. Z tym różnorakim ukształtowaniem pionowym krain tego obszaru idzie w parze różny układ geologiczny, a w związku z nim rozmaitość gleb, co miało zasadniczy wpływ na bazę materialną bytu ludności, jej zajęć oraz charakter stroju. Na obszarze Ziemi Krakowskiej po lewym brzegu Wisły da się wydzielić często rolniczą prowincję na wschodzie, a rolniczo-przemysłową na zachodzie, w związku z czym da się wyodrębnić inne zespoły kostiumologiczne u Krakowiaków Wschodnich, a inne u zachodnich. Krakowiacy Wschodni zasiedlają tereny rolnicze znajdujące się na północny wschód od Krakowa, głównie na lewym brzegu Wisły, a największymi ośrodkami tego regionu są Dąbrowa Tarnowska, Pińczów, Proszowice i Brzesko.
Opisane stroje kobiece pochodzą z powiatu Dąbrowskiego, a męskie z powiatu Brzeskiego.

Strój męski
Charakterystycznym nakryciem głowy mężczyzny z powiatu Brzeskiego była magierka. Czapka ta wykonana na drutach miała wywinięty otok i wyodrębnione denko. Zdobieniem magierki były wzory w kolorystyce czerwono-granatowej oraz z boku czapki przyszyte krótkie pawie pióra. Oprócz magierki Krakowiacy Wschodni zakładali również rogatywkę, zwaną krakuską. Ale w odróżnieniu od rogatywki Krakowiaków Zachodnich zdobiono ją w taki sposób, że pióra pawie układano w kształt wachlarza i mocowano do jej boku, a do części środkowej dodawano bukiet sztucznych kwiatów. Koszule szyte najczęściej z białego lnu miały zawsze krój przyramkowy. Bardzo rzadko przyozdabiano je białym haftem. Jedyną jej ozdobę stanowiła czerwona wstążeczka lub srebrna spinka z koralem. Spodnie zwane portkami szyto z cienkich tkanin lnianych lub bawełnianych i wpuszczano je w buty. W chłodne dni mężczyźni nosili spodnie z grubych tkanin lnianych i zakładali jednocześnie kilka ich par. Kaftan czyli kamizelka bez rękawów miał krój taki sam jak ten noszony przez Krakowiaków Zachodnich i podobnie jak on, był z tyłu od pasa w dół rozcięty. Kaftany te szyto z niebieskiego sukna, a zdobiono chwostami z nici jedwabnych w kolorze zielonym, żółtym i karminowym oraz haftami. Wyszycia te umieszczone były na rogach przodów kaftana. Tworzyły je zawsze duże motywy kwiatowe, niekiedy także haftowano imię i nazwisko właściciela kaftana. Kaftan ten przewiązywano białym pasem, którego zapinano na mosiężną sprzączkę z jednym przekolcem. Jego ozdobę stanowiły, rozmieszczone głównie w części środkowej rzędy małych, mosiężnych guziczków, a na końcach plecionka z czerwonej i zielonej safianowej skóry. Z boku pasa na jednym, dwóch lub trzech rzemykach zawieszano brzękadełka. Dzwoniły one głośno szczególnie w czasie tańca.
Obuwie Krakowiaków Wschodnich wykonane było z czarnej skóry i sięgało do kolan.

Strój damski
W powiecie Dąbrowskim panny chodziły z odsłoniętą głową lub nosiły wianek z ruty, sztucznych kwiatków, przyozdobionych błyszczącymi, metalowymi blaszkami i gwiazdkami. W chłodne dni zarówno panny jak i mężatki, zakładały niewielkie chustki płócienne drukowane lub wzorzyste wełniane. Najczęściej były one białe lub czerwone. Świątecznym okryciem głowy kobiet zamężnych była zawsze chusta czepcowa. Kobiety ubierały jednocześnie, co najmniej dwie spódnice, a niekiedy i więcej. „Ubierano się syroko”, co znaczyło, że starano się nadać figurze obfitości kształtów. Dół spódnicy obszywano szeroką nakrochmaloną listwą płócienną. Spódnice wierzchnie szyte były z białego lnianego płótna, wzorzystych perkali i tybetów lub gładkich tkanin wełnianych. Lniane zdobił haft angielski albo dobrane kolorystycznie i naszyte w części dolnej spódnicy tasiemki i aksamitki. Zapaski szyto z różnych tkanin (płócien, tybetu, wełny, tiulu), najczęściej gładkich, zdobił je zwykle rozmieszczony wzdłuż dolnej krawędzi haft białą nitką lub czarno-czerwone podkładane szycie, często także mereżki. Miały one różną szerokość, zawsze jednak były nieco krótsze od spódnicy. Koszule kobiece miały krój przyramkowy, szyte były najczęściej z białego płótna bawełnianego. Zdobiło je, rozmieszczone na przodach i mankietach podkładane (rzezane) szycie. Na koszulę zakładano kryzkę, także z płótna bawełnianego, zapinaną z przodu na guziczek. Jej brzegi wykończone były niewielkimi ząbkami. Prawie całą powierzchnię kryzki pokrywało podkładane szycie. Gorsety noszone w tym regionie miały bardzo różne kroje, a na ich uszycie przeznaczano różnorodne tkaniny. Na szycie gorsetów używało się czarnego aksamitu, gładkich tkanin wełnianych lub wzorzystego, kwiecistego tybetu. Gorsety gładkie zdobiły naszycia z aksamitu oraz hafty wykonane nićmi lub koralikami. Natomiast przystrój wzorzystych tybetowych był skromniejszy i ograniczał się wyłącznie do naszyć z tasiemki, ząbków i aksamitki. Kaftany, podobnie jak gorsety, miały różne kroje i wykonywane były z różnych materiałów. Katany, szyto przeważnie z gładkich, wełnianych materiałów, ich kolor dopasowany do barwy gorsetu, spódnicy lub kolorowej zapaski. W powiecie Dąbrowskim był on jak i zapaska w kolorze czerwonym, a zdobiono go na przodach i rękawach pasami aksamitu i wykonanym na nim haftem płaskim i koralikowym. Kobiety nosiły czarne sznurowane trzewiki lub buty z cholewą.